zwart-wit negatieven
Zwart-wit negatieven digitaliseren wij conform de richtlijnen Digitisation of photographic materials (pdf) van het Nationaal Archief. (Hoofdstuk 4: Film-based negatives and glass plate negatives...)
De richtlijnen beschrijven een scanproces dat controleerbaar is gemaakt met behulp van een serie gecalibreerde targets (film-testkaarten). Daarmee worden bijvoorbeeld de contrastweergave, scherpte en uniforme uitlichting gewaarborgd. De opnameresolutie wordt in functie van de negatiefgrootte bepaald.
Zwart-wit negatieven worden met de emulsiezijde naar beneden gekeerd gedigitaliseerd. Dat is de matte zijde van de film. Vanaf de glanzende kant is in bijna alle gevallen de door de fabrikant inbelichte aanduidingen te lezen zoals filmtype en negatiefnummers. Met die kenmerken wordt gecontroleerd of de negatieffilm niet spiegelverkeerd gedigitaliseerd wordt.
Negatieven zijn soms onder- of overbelicht. In de donkere kamer wist de fotograaf daar in de meeste gevallen toch uitstekende afdrukken van te maken. Digitaal kunnen zulke lastige negatieven eveneens ‘bewerkt’ worden tot goede positieve afbeeldingen.
Van elk negatief worden twee bestanden afgeleverd:
- een onbewerkte digitale reproductie van het negatief, als zuivere representatie van het origineel (masterbestand voor archivering)
- een tot positief beeld geïnverteerde afbeelding, waarbij contrast en helderheid zijn aangepast (als digitale afbeelding voor dagelijks gebruik)
Voor vrijwel elk negatiefformaat hebben wij glasloze maskers. Het negatief wordt op die manier contactloos opgelegd.
negatief of afdruk?
Zwart-wit negatieven zijn intermediairs die bedoeld zijn om afdrukken te maken. De fotograaf belichtte fotopapier via zijn negatief en dat leverde de positieve afdruk op. De afdruk is het eindresultaat, het negatief is het intermediair.
Als van een collectie zwart-wit negatieven ook afdrukken bestaan, kan digitalisering van de afdrukken de beste keus zijn. De fotograaf heeft namelijk in de donkere kamer de sfeer van de afdruk bepaald. Bijvoorbeeld door de keuze van fotopapier, de manier van belichten en ook door de keuze van de ontwikkelaar. Zo kunnen van hetzelfde negatief zeer verschillende afdrukken worden gemaakt. De fotograaf heeft zo zijn stempel op het eindresultaat gezet. Op basis van dergelijke overwegingen kan het digitaliseren van de afdrukken te prefereren zijn.
autonoom verval van negatiefmateriaal
Wanneer negatieven aangetast zijn door het azijnzuursyndroom, is spoedig digitaliseren sterk aan te bevelen. Digitaliseren kan gezien worden als ‘Preservation Imaging’ (vervanging van het origineel). Met andere woorden: digitaliseren in de staat waarin het zich op dat moment bevindt, voordat de conditie verder verslechtert.
Het azijnzuursyndroom is te herkennen aan:
- sterke azijn-geur
- loslatende emulsielaag
- craquelé-patroon van de emulsielaag
- vervormingen van de drager
Het azijnzuursyndroom is een chemisch proces waarbij de cellulose-acetaatdrager van de film wordt aangetast. Dit proces kan niet gekeerd worden en de negatieven kunnen onherstelbaar beschadigd raken. Het vrijkomende azijnzuur kan bovendien nog niet aangetaste negatieven infecteren. Aangetaste negatieven dienen daarom zo snel mogelijk geïsoleerd te worden van het overige materiaal.
Om het proces van verval zo veel mogelijk te vertragen kunnen de negatieven –na digitalisering– gekoeld bewaard worden.
Digitale versies van aangetaste negatieven kunnen vaak met behoorlijk goed resultaat geretoucheerd en toonbaar gemaakt worden.